BOĞAZDA BİR MARMARA KENTİ OLARAK ÇANAKKALE

Paylaş


Çanakkale boğazı, Asya ve Avrupa kıtalarını birbirinden ayıran ve Akdeniz ile Karadeniz’i birbirine bağlayan bir noktadır. Çanakkale boğazı, 61 kilometre (38 mil) uzunluğunda, 1,2 – 6 kilometre (0,75 ila 3,73 mil) genişliğinde ve ortalama 55 metre (180 ft) derinliğindedir.

Çanakkale, kenti tarih boyunca etkisi altında kaldığı savaşlar ile gündeme gelmiş bir kenttir. Çanakkale kentinin şu anki kent merkezi ise Fatih Sultan Mehmet döneminde, boğazın en dar noktasına yapılmış Kale-i Sultaniye, şimdiki adı ile Çimenlik kalesi etrafındadır. Bu yerleşim zamanla boğaz kıyısına doğru yayılmıştır.

Kent yerleşiminde kalenin ve boğazın savunmasında görevli asker ve idareci sivil memur müslümanlar ilk olarak Fatih Camisi civarındaki Cami-i Kebir mahallesini kurdular. Aynı dönemde kalenin yapımında çalışan Romanlar da Çay Mahallesini oluşturdular. Bu iki mahallenin oluşumundan sonra yoğun olarak denizcilik ile uğraşan Rumlar çevreden kente geldiler Cami-i Kebir mahallesinin kuzey yönünde Rum mahallesi oluşturdular. Ermeniler de Rumlarla aynı dönemde Zafer Meydanı kilise civarına yerleşerek kendi mahallelerini kurdular. Kentin çarşısı da bu durumda kalenin kuzeyinden doğu yönüne doğru yerleşti. Sarıçay kenarında küçük sanayi yer alırken zanaatkârlar da Ermeni mahallesinin güneyi ile Çay Mahallesinin doğusunu mekan tuttular. Çanakkale kenti bu sayede çok kültürlü bir kent yapısı halini aldı.

Çanakkale’nin önemli noktaları birbirine bağlayan bir ticaret yolu olması kentin hızla gelişmesine ve kente yapılan yatırımların artmasına neden olmuştur. Bu ticaret akışı ve yatırımlar kentin hem yerleşimini hem de kültürünü etkilemiştir. Günümüzde ise nüfus hızla artış göstermeye, bununla beraber sanayi ve ulaşım yatırımları artmaya başlamıştır. Bu yatırımlar, Çanakkale’nin kıyı yerleşimi ve yaşam kültürüne şuan nasıl etki ediyor? Gelecek dönemde Çanakkale özelinde tüm Marmara bu yatırımlardan nasıl etkilenecek? Boğazda Bir Marmara Kenti Olarak Çanakkale etkinliğimiz ile bu konulara değineceğiz.

 

Moderatör- Oral Kaya

İsmail Erten– 1964 doğumludur. İlkokulu Bozköy’de, Ortaokulu Geyikli’de, Liseyi Çanakkale’de okudu. 1981 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi-Mimarlık Fakültesi’ne başladı ve 1986 yılında mezun oldu. Öğrenciliğinin son dönemleri ile mesleğin ilk yıllarında (1984-1988) İstanbul’daki farklı bürolarda ücretli çalışmalar yaptı ve meslek pratiğini hem projecilik, hem de şantiyecilik alanlarında geliştirdi. 1988-1990 yıllarında Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesine bağlı Bakırköy Temsilciliği kuruluş çalışmalarını koordine etti. Bu süreçte ve aynı zamanda orta ölçekli bir büronun proje şefliğini yürüttü. 1990-1991 yıllarında Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi proje denetim ve sekreter yardımcılığı görevini sürdürdü. 1992-1994 yılında Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi Yönetim Kurulu sekreterliğini üstlendi.1994 yılı Şubat ayında dönemini ve görevini tamamlamasıyla, Çanakkale’ye geldi ve serbest mimarlık hizmeti yapmak üzere İSEM ltd. şti.’ni eşi Emine Erten ile birlikte kurdu. Halen mimari proje, uygulama ve kontrollük alanında çalışmalarını yürütmekte olup, geleneksel mimari, rölöve ve restorasyon çalışmaları konularında özel çaba göstermektedir. 1995-1996 yıllarında Mimarlar Odası Merkez Yönetim Kurulu üyeliği görevi yaptı. Aynı dönemlerde Mimarlar Odası Çanakkale Temsilciliğinde meslek politikası ve şubeleşme çalışmalarında görev üstlendi. 2003 yılında kısa bir dönem için Mimarlar Odası Merkez Yönetim Kurulu üyeliğinde tekrar görev aldı.

1994 yılından itibaren Çanakkale Sivil İnsiyatif içinde yer alarak önemli sivil çalışmalar yaptı. Bu çalışmaların bazıları; Fetvane şenlikleri, Çanakkale boğaz köprüsü, Çanakkale Evleri Yaşatma Projesi (ÇEYAP), Çanakkale Koruma Planı, Uygulama hükümleri, Sokak siluetleri koordinatörlüğü, Organize sanayi bölgesi, havaalanı, liman yatırımlarının kritiği, Gelibolu yarımadası planı ile barış parkı çalışmaları, Troia milli parkı ve troia kazı ekibi toplantı çalışmaları, Çanakkale Troas Arkeoloji Buluşmaları yürütme kurulu, Çanakkale Yerel Gündem 21 kuruculuğu ve danışma-koordinasyon kurulu üyeliği, Çanakkale Deprem İçin Sivil Koordinasyon Gönüllüleri çalışmaları, Çanakkale Yerel Tarih Grubu, Çanakkale Tarihi Kent Gönüllüleri çalışmaları, Troia Dostları, Troya-İda Platformu, Gelibolu Barış Platformu, Çanakkale Kent Konseyi, Çanakkale Kentsel Gelişim Alanları Çalışma Grubu, Çanakkale Kent Eylem Planı Yürütme Kurulu ve Çalışma Grupları, vb. sivil girişimlerde aktif rol üstlendi.

Kent, tarih, kültür, mimarlık, sivil alan, katılımcı demokrasi gibi alanlardaki deneyimlerini kavramlaştırarak toplumla paylaştı. Bir çok etkinlikte bildirisi bulunduğu gibi, bu alanlardaki yazıları yerel ve ulusal yayın organlarında yer aldı. Bu tür yazıların derlendiği “Çanakkale Kent Yazıları” adlı kitabı 2006 yılında yayınlandı.

– – – –

İsmail Erten-Online etkinlik

Konu: Çanakkale Boğazının Geçmişten Günümüze Önemi ve Cumhuriyet Sonrası Dönemin Kıyı Yerleşiminin Boğaz Üzerindeki Etkisi

Tarih: 27.07.2022

Saat: 20.00-21.30

Etkinlik Başlığı: BOĞAZDA BİR MARMARA KENTİ OLARAK ÇANAKKALE

GİRİŞ (15 dakika)

  • Güney Marmara’nın önemi ve günümüze kadar savaşlar kaynaklı yaşanılan kültürel değişim.
  • Savaşlar nedeni ile meydana gelen bir yerleşim: Çanakkale (Şehre Ermenilerin, Rumların ve Yahudilerin yerleşmesi ile çok kültürlü bir yaşam)
  • Savaşlarda Çanakkale boğazının ve kalelerin (Kilidü’l-bahr kalesi ve Kala-i Sultaniye) önemi
  • Truva’nın etkisinde Çanakkale

 

SON 100 YIL (20 dakika)

  • Çanakkale’nin İstanbul ve İzmir’i bağlayan önemli bir liman durağı olması
  • Liman olmasının Çanakkale kültürüne etkisi (önemli bir ticaret akışının sağlanması)
  • Çanakkale’de sanayi kaynaklı yatırımların artması. Yerleşimin etkilenmesi

 

SON 10 YIL (25 dakika)

  • Çanakkale’yi de kapsayan 1/100.000’lik çevre düzenlemeleri, tarım alanlarının imara açılması
  • Yeni yapılan Çanakkale köprüsü
  • Çanakkale’nin eski hali, kıyı yerleşiminin zaman içerisinde değişmesi (fotoğraflar ile)
  • Eski Çanakkale haritaları ve çizimleri

 

SONUÇ (20 dakika)

  • Çanakkale özelinde Marmara’yı bekleyen tehditler
  • Tartışma ve soruların cevaplanması